Aşağıdaki paragrafı dikkatlice okuyunuz.Yazıda koyu olarak belirtilmiş söz öbeklerine dikkat ediniz.
Kara Ahmet,burnundan soluyordu.Öğlen sıcağı iyice basmıştı.Terler,alnından boynuna, oradan da ince bir yol oluşturarak,bağrına yuvarlanıyordu. Acelesi vardı.Eşeğin yularını sol eline aldı.Sağ eliyle büyük avluya açılan koca kapının mandalını açtı.Elinden yuların ucunu bırakmadan,kapının diğer kanadını tutan kazığı yukarıya çekerek,kanadın boşa çıkmasını sağladı.Ayağı ile iteleyerek,eşeğin çektiğiarabanın geçiş yolunu açtı.Eşeğe” deh” diyerek,ahırın önüne kadar çekti.Eşeği,arabanın boyunduruğundan kurtardı.Üzerindeki semeri yavaşça indirdi ve yerine koydu.Daha sonrada eşeği ahırdaki yerine bağladı.Geri döndü ve eşek arabasındaki yükleri indirirken, ortalıkta görünmeyen kızlarına seslendi:
Paragrafta koyu olarak belirtilmiş öğlen sıcağı,eşeğin yularını,koca kapının mandalını,arabanın geçiş yolunu,eşek arabasındaki sözcük grupları varlık adlarından oluşmaktadır.Bu söz grupları yazının anlamını daha anlaşılır hale getirmektedir.
TANIM: İki yada daha fazla adın bir arada kullanılarak,birbirlerini tamamlamalarına "Ad Tamlaması" denir.Ad tamlamalarında birinci isim tamlayan,ikinci isim tamlanan olarak belirtilir.
Tamlayan : -ı,-i,-ın,-in eklerini
Tamlanan : -ı,-i,-sı,-si,-yı,-yi....gibi ekleri alırlar.
Dört çeşit ad tamlaması vardır.
1. Takısız İsim Tamlaması : Tamlayan ve tamlanan ek almaz.
kağıt para tahta sandalye cam bardak
2. Belirtili İsim Tamlaması : Tamlamayı oluşturan her iki isimde ek alır.Tamlayan isim,-ın,in,-un,-ün eklerini,tamlanan isim ise;-ı,-i,-u,-ü eklerini alır.
Ali'nin çantası sütün kaymağı etin yağlısı elmanın suyu
3. Belirtisiz İsim Tamlaması : Birinci ad olan tamlayan ek almaz.İkinci ad -i,-ı,-u,-ü eklerini alır.
Sınıf kapısı okul yolu masal kitabı ev kirası
4. Zincirleme İsim Tamlaması : İkiden fazla addan oluşan tamlamadır.
Mahallenin haşarı çocuğu.
*Ad tamlamaları çoğul eklerini alırlar.
Murat'ların evi
*Ad tamlamalarında başka sözcükler araya girebilir.
Hasan'ın küçük kardeşi ağlıyor. ( Hasan'ın kardeşi )
|